Z kraju i ze świata
Wirusolog o perspektywie szczepionki przeciw COVID-19 i pracach Polaków, które mogą w tym pomóc
Opublikowano
5 lat temu-
Autor
PAP
Prace nad nowymi, bezpiecznymi szczepionkami mogą trwać nawet 10-15 lat; trudno to zmieścić w roku czy dwóch – mówi wirusolog, dr hab. Ewelina Król. Wraz z zespołem naukowców z Gdańska prowadzi ona prace, których efekty można będzie wykorzystać w potencjalnym preparacie chroniącym ludzi przed SARS-CoV-2.
Dr hab. Ewelina Król pracuje w Zakładzie Szczepionek Rekombinowanych Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Jakie są szanse na powstanie szczepionki przeciw SARS-CoV-2? Mimo prowadzonych wcześniej badań nie ma szczepień przeciwko SARS i MERS.
Mamy teraz do czynienia z pandemią o dużym zasięgu. SARS i MERS oryginalnie pochodziły z Azji i były to choroby o wysokiej śmiertelności, ale o ograniczonym zasięgu. Wirus MERS wciąż krąży w populacji, natomiast epidemia wirusa SARS trwała krótko. Mimo tego prowadzono intensywne badania nad szczepionką, choć po wygaśnięciu epidemii firmy farmaceutyczne się z nich wycofały. Przestało się to po prostu opłacać. To prawdopodobnie był błąd, bo teraz widać, że korzystamy z wyników tamtych badań.
Teraz będzie inaczej?
Myślę, że szczepionka powstanie. Na przykład firma Moderna prowadzi obiecujące badania nad szczepionką opartą o mRNA. Jednak nie wiadomo, jak potoczą się jej losy. W pierwszej fazie badań klinicznych wzięło udział 45 ochotników. Według udzielonych informacji, u ośmiu pojawiły się przeciwciała chroniące przed wirusem. Jednak firma nie podała, czy u pozostałych uczestników te przeciwciała nie powstały, czy jeszcze nie zostali oni w pełni przebadani. Jeśli szczepionka zadziałała tylko u 8 osób spośród 45 – nie daje to dużych nadziei na jej wystarczającą skuteczność, która pozwoli wprowadzić ją na rynek. Prace nad kolejną szczepionką, tym razem opartą na wektorze adenowirusowym, prowadzone przez firmę AstraZeneca, są również bardzo zaawansowane.
Na czym polega największa trudność?
Trudności jest kilka. Po pierwsze wirusy są bardzo zmienne. Jeśli mielibyśmy dostępną szczepionkę przeciw jednemu koronawirusowi – nie oznacza to, że moglibyśmy jej użyć przeciwko innemu. Zazwyczaj musimy mieć nową szczepionkę dla każdego patogenu. Drugi kłopot wiąże się z tzw. wzmocnieniem infekcji zależnym od przeciwciał (ang. antibody-dependent enhancement – ADE).
Na czym to polega?
Szczepionki przeciwko koronawirusom opierają się zwykle na konkretnym białku wirusa – glikoproteinie S, zwaną też białkiem spike. Prowokuje ono układ immunologiczny zakażonego człowieka do produkcji licznych przeciwciał, atakujących wirusa. Niestety powoduje też powstawanie przeciwciał, które mają niski poziom neutralizacji wirusa i łączą się z nim w taki sposób, że wirus łatwiej wnika do niektórych komórek. Zatem zamiast chronić przed infekcją – takie przeciwciała ją napędzają. Tak zaszczepiony człowiek przechodziłby chorobę jeszcze ciężej. Podobny problem dotyczył wycofanej szczepionki przeciwko wirusowi dengi.
Można tę przeszkodę jakoś pokonać?
Rozwiązanie może polegać na takiej modyfikacji białka spike, aby spowodować powstawanie przeciwciał ochronnych – i jednocześnie tylko w minimalnym stopniu prowokować powstawanie przeciwciał wzmacniających zakażenie.
Czy tym właśnie Państwo zajmują się w swojej pracy?
Na prace nad tego typu modyfikacją białka strukturalnego spike uzyskaliśmy grant z Narodowego Centrum Nauki, w programie Szybka Ścieżka dostępu do funduszy na badania nad COVID-19.
W szczepionce podawałoby się właśnie tak zmodyfikowane białko?
Podanie oczyszczonego białka może być jednym z rozwiązań – jednak nie zawsze najlepszym, ponieważ białko oddzielone od reszty białek wirusa może mieć nieco inny kształt, niż w połączeniu z nimi. Nasz zespół pracuje nad opracowaniem tzw. cząstek wirusopodobnych. W uproszczeniu można powiedzieć, że to taki płaszcz wirusa, ale bez materiału genetycznego w środku. Składa się z różnych białek, które imitują naturalną strukturę. Jednocześnie – ponieważ takie puste otoczki wirusowe nie zawierają materiału genetycznego – mogą pobudzać układ odpornościowy, nie powodując zakażenia. Chcemy tworzyć takie cząstki ze zmodyfikowanym białkiem spike, które będą produkowane zarówno w komórkach ssaczych, jak i owadzich.
PAP: Jeśli się uda, co dalej?
Jako jednostka naukowa prowadzimy badania podstawowe. Nasz wynalazek – już po dopracowaniu – chcemy wstępnie przetestować na myszach. Jednak nie dysponujemy funduszami nawet na rozpoczęcie badań przedklinicznych, czyli testów na kolejnym modelu zwierzęcym. Tymczasem po tym etapie konieczne są zawsze ogromnie kosztowne badania kliniczne. Jeśli uda się nam osiągnąć sukces, będziemy szukali firmy farmaceutycznej, z którą możemy rozpocząć współpracę.
PAP: Jaka jest szansa, że takie firmy będą zainteresowane Państwa technologią?
Jeśli nasz potencjalny preparat szczepionkowy będzie skuteczny w badaniach z użyciem modelu mysiego – to myślę, że jest duża ze względu na potencjalny zysk. Rozwijane przez nas podejście może być też skuteczne w odniesieniu do ewentualnych przyszłych pandemii. Białka spike są bowiem do siebie podobne u różnych koronawirusów. Może więc udałoby się nawet stworzyć uniwersalną szczepionkę przeciwko koronawirusom, ale to daleko idące plany.
Na podstawie tego, co Pani powiedziała o cząstkach wirusopodobnych, można odnieść wrażenie, że są bardzo bezpieczne. Jak wypadają pod tym względem w porównaniu do innych typów szczepionek?
Szczepionki oparte na cząstkach wirusopodobnych są bezpieczne, gdyż – jak wspomniałam – nie zawierają materiału genetycznego wirusa. Ponadto takie szczepionki są już dopuszczone przez Agencję Żywności i Leków (ang. Food and Drug Administration – FDA) i wprowadzone na rynek. Cząstki wirusopodobne stosuje się np. w szczepionkach przeciwko zapaleniu wątroby typu B czy wirusowi brodawczaka ludzkiego. Tymczasem np. szczepionki oparte na mRNA, takie jak wspomniana szczepionka opracowywana przez firmę Moderna, nie zostały jeszcze dopuszczone do stosowania u ludzi.
Nad jakimi szczepionkami przeciw COVID-19 pracuje się jeszcze na świecie?
Przekrój jest duży. Najbardziej zaawansowane są prace nad wspomnianymi preparatami opartymi na mRNA, ponieważ metoda ich produkcji jest krótka – oraz nad szczepionkami opartymi na wektorach adenowirusowych. Adenowirusy (jedna z rodzin wirusów – PAP) są wektorem wprowadzającym obce geny do organizmu gospodarza. W efekcie tego zabiegu gospodarz zaczyna produkować określone białko, które pobudza układ odpornościowy. Są też testowane różne podejścia do uzyskiwania cząstek wirusopodobnych, które produkuje się np. w komórkach drożdży, owadzich czy ssaczych. Są też badane szczepionki oparte na samym DNA. Tutaj pojawiają się jednak obawy, że takie fragmenty DNA mogłyby wbudowywać się do genomu, czego nie chcemy.
Patrząc na te wszystkie badania, jak by Pani oszacowała czas, który dzieli nas od powstania pierwszej szczepionki?
Trudno na takie pytanie odpowiedzieć, ale raczej nie będzie to za rok. Po badaniach podstawowych, takich jak np. nasze, prowadzi się testy przedkliniczne, potem konieczne są trzy fazy badań klinicznych. W pierwszej preparat testuje się na niewielkiej grupie zdrowych ochotników, w drugiej fazie biorą udział setki osób, a w trzeciej tysiące. W zwykłym trybie każda faza badania klinicznego trwa średnio dwa lata. Badania podstawowe – jeśli zaczyna się od zera – trwają od 5 do 10 lat. Badania przedkliniczne, zależnie od modelu, obejmują dwie tury po 2 lub po 4 lata. W najdłuższym wariancie otrzymujemy więc ponad 20 lat.
Trudno taki czas nawet odnieść do jednego roku…
W przypadku wspomnianej na początku szczepionki opartej na mRNA, przeskoczono od razu do pierwszej fazy badań klinicznych i w przyspieszonym tempie rozpoczęto drugą. Procedury w przypadku pandemii są czasami skracane, aby w miarę szybkim tempie stworzyć szczepionkę. Bezpieczeństwo jest jednak najważniejsze i nikt nie podpisze się pod czymś, co nie jest w 100 proc. bezpieczne.
Jednocześnie, ponieważ szczepionki wykorzystujące mRNA w ogóle jeszcze nie zostały dopuszczone do stosowania u ludzi, twórcy preparatu muszą szczególnie dobrze wykazać, że jest on bezpieczny. Powstaje więc kłopot.
Zatem nawet jeśli skrócimy drugą fazę badań klinicznych, trzeba będzie przeprowadzić testy na tysiącach ochotników w fazie trzeciej. Jak już wspomniałam, nawet gdyby badania kliniczne udało się przeprowadzić nie w cztery, a nawet w dwa lata – to trzeba pamiętać, że gotową szczepionkę trzeba wyprodukować na masową skalę. Będzie w tym celu musiała rozbudować infrastrukturę – postawić nowe, wielkie fabryki. Myślę więc, że gotowa szczepionka w 12 miesięcy to raczej taka „gwiazdka z nieba”. To raczej mało realne.
ŹRÓDŁO: PAP Rozmawiał Marek Matacz
To może Cię zainteresować
-
Rodzaje maseczek ochronnych
-
Wpływ pandemii koronawirusa na branżę hotelarską
-
Szpital w Czerwonej Górze podał statystyki: 65 procent na oddziale covidowym nie było zaszczepionych
-
Duża kielecka firma tylko dla zaszczepionych! Pracownicy będą musieli pokazać certyfikat
-
Zakażony koronawirusem mężczyzna zatrzymany podczas… zakupów. Nie pierwszy raz złamał izolację
-
List gończy za… złamanie kwarantanny. 44-letni antycovidowiec trafił za kratki
-
Europejskie państwo wprowadza lockdown, ale tylko dla niezaszczepionych
-
W Kielcach znów rusza szpital covidowy. Od 10 listopada będzie w nim 130 łóżek dla chorych
-
Stany Zjednoczone po 1,5 roku otwierają się dla turystów. Ale są warunki
Z kraju i ze świata
Samoleczenie w Polsce: 55% obywateli radzi sobie z drobnymi dolegliwościami bez wizyty u lekarza
Opublikowano
3 miesiące temu-
8 czerwca 2025
Polska jest liderem w UE pod względem samoleczenia – aż 55% pacjentów samodzielnie radzi sobie z łagodnymi objawami. Eksperci podkreślają, że odpowiedzialne samoleczenie odciąża system ochrony zdrowia, ale wymaga większej edukacji społeczeństwa. (więcej…)
Z kraju i ze świata
Polsce zabrakło mocy! Awaryjna dostawa prądu zza granicy! Czy grożą nam blackouty?
Opublikowano
3 miesiące temu-
3 czerwca 2025
Poniedziałkowy wieczór (2 czerwca) przyniósł niepokojące sygnały – polski system energetyczny był na skraju wydolności. Słońce zaszło, wiatr ucichł, a elektrownie nie nadążały z produkcją. Ratunek przyszedł z… Ukrainy. (więcej…)
Z kraju i ze świata
Rekordowy spadek ograniczeń prędkości na polskich kolejach. Pociągi punktualniejsze niż kiedykolwiek
Opublikowano
3 miesiące temu-
30 maja 2025
Liczba ograniczeń na polskiej sieci kolejowej drastycznie spadła w ostatnich latach. W 2024 r. Polskie Linie Kolejowe S.A. odnotowały historyczny, 27-procentowy spadek, a do maja 2025 r. liczba ta zmniejszyła się o kolejne 13%. To oznacza, że pociągi mogą jeździć szybciej i punktualniej niż kiedykolwiek wcześniej. (więcej…)
Z kraju i ze świata
Kanada w ogniu. Największa ewakuacja w historii – prawie 100 pożarów wymknęło się spod kontroli
Opublikowano
3 miesiące temu-
30 maja 2025
Ponad 17 tysięcy osób ewakuowanych, setki pożarów i dramatyczna walka z żywiołem – Kanada mierzy się z jednym z najpoważniejszych kryzysów w swojej historii. Władze ostrzegają przed zagrożeniem dla zdrowia, a dym dociera nawet do USA. (więcej…)
Z kraju i ze świata
Wakacyjne zmiany na kolei: nowe przystanki, krótsze czasy przejazdów
Opublikowano
3 miesiące temu-
30 maja 2025
Od 15 czerwca podróżowanie pociągami stanie się szybsze i wygodniejsze. Wprowadzana korekta rozkładu jazdy przyniesie wiele zmian, w tym nowe przystanki, skrócone czasy przejazdów i lepszą dostępność kolei, szczególnie dla osób o ograniczonej mobilności. Wszystkie zmiany będą obowiązywać do 30 sierpnia. (więcej…)
Z kraju i ze świata
Nowalijki 2025: rabarbar i rzodkiewka drożeją, ogórki tanieją. Zaskakujące trendy cenowe
Opublikowano
3 miesiące temu-
30 maja 2025
Najnowsze dane z aplikacji PanParagon ujawniają zaskakujące trendy cenowe wśród wiosennych warzyw. Podczas gdy niektóre produkty znacząco podrożały, inne stały się wyraźnie tańsze w porównaniu z poprzednimi latami. (więcej…)
Najnowsze informacje


Materiały, które pracują razem z Tobą – dlaczego warto wybrać sprawdzone rozwiązania?
W każdej firmie liczy się jakość i niezawodność – niezależnie od tego, czy działasz w logistyce, budownictwie, usługach serwisowych czy zarządzasz zapleczem produkcyjnym. W natłoku codziennych obowiązków...


Kolekcjonerskie piny Rossmann x Kopi
W Rossmannie już od 30 lipca do zdobycia kolekcjonerskie piny zaprojektowane przez Natalię Kopiszkę. Zdobędziesz je wykonując zadania czekające w aplikacji Rossmann PL. Podejmij się misji, odwiedź...


„Wbijaj do Rosska po swojego dropa” – nowa kampania Rossmanna
W drogeriach Rossmann wylądował właśnie kolejny kosmetyczny drop. Tym razem są to limitowane produkty do makijażu od Everybody London. Razem z nim wystartowała nowa kampania. Jej...


Złote kolczyki – ponadczasowy wybór dla każdej kobiety
Złote kolczyki to jeden z tych elementów biżuterii, który od pokoleń pozostaje symbolem elegancji, klasy i dobrego smaku. Ich uniwersalny charakter sprawia, że doskonale komponują się...


Inwestycja w dokładność, czyli właściwy wybór urządzeń ważących, zwraca się w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw
W dzisiejszym biznesie dokładność jest kluczem do sukcesu. W przypadku małych i średnich przedsiębiorstw marża jest często niewielka.


Kiedy udać się do fizjoterapeuty? Objawy, których nie można ignorować
Masz ból pleców, ograniczoną ruchomość lub przewlekłe napięcie mięśni? Sprawdź, kiedy warto udać się do fizjoterapeuty i jakie objawy powinny Cię zaniepokoić.


Rossmann: Z Amo’ya bądź dla siebie codziennie
Już jest – nowa, wyjątkowa marka, dostępna tylko w drogeriach Rossmann. Zachęca do traktowania swojego ciała z uwagą i czułością, do „bycia dla siebie codziennie”.


Jak działa ośrodek leczenia uzależnień w Kielcach? Przebieg terapii
Nosisz się z zamiarem podjęcia terapii uzależnień? A może członek Twojej najbliższej rodziny zmaga się z nałogiem i chcesz mu pomóc? Wybierz dobry ośrodek leczenia uzależnień,...


Nadzieje Kielc 2025 przyznane. Zobacz do kogo trafiły nagrody
Za nami jubileuszowa, 30. edycja gali „Nadzieje Kielc”. To wyróżnienie dla młodych ludzi z pasją, ambicją i imponującymi osiągnięciami – w nauce, kulturze, sporcie i działalności...


Pacjent zaatakował pielęgniarza w kieleckim szpitalu. Poważne złamanie ręki
Agresywny incydent na SOR-ze


Świętokrzyska Brygada Obrony Terytorialnej świętowała 7. rocznicę powstania
10 Świętokrzyska Brygada Obrony Terytorialnej (10 ŚBOT) po raz siódmy obchodziła swoje święto. Główne uroczystości odbyły się 10 czerwca w Parku Etnograficznym...


Industria Kielce z nowym partnerem. Od sezonu 2025/2026 w strojach adidas
Legenda polskiej piłki ręcznej łączy siły z adidas


Policja zlikwidowała plantację marihuany – zabezpieczono 2 kg suszu i 28 krzewów
Nielegalna uprawa konopi odkryta przez policję


Kazimierza Wielka z nową trasą rowerową! Są pieniądze na projekt „Rowerowe SPA VELO”
Świętokrzyskie inwestuje w turystykę rowerową – w latach 2025-2027 powstanie nowy odcinek ścieżki rowerowej w Kazimierzy Wielkiej, który połączy uzdrowiskowe atrakcje regionu.


Świętokrzyskie: 81-latek przygnieciony przez własny ciągnik [zdjęcia]
Do groźnego wypadku doszło w sobotę (7.06) na leśnym odcinku ul. Trójca w Zawichoście. 81-letni rolnik został przygnieciony przez wywrócony ciągnik Ursus, ale samodzielnie wydostał się spod...


Kielce szykują się do remontów ulic Piekoszowskiej i Kołłątaja
Miejski Zarząd Dróg wkrótce wybierze wykonawców prac, które mają poprawić stan nawierzchni dwóch ważnych arterii w mieście. Prace potrwają 120 dni...


Świętokrzyskie: Wycieczka zostawiła dziecko w toalecie restauracji… i odjechała
Szokujące zdarzenie w Sandomierzu: grupa wycieczkowa odjechała, zostawiając w toalecie pizzerii 7-letniego chłopca. Dzięki czujności właściciela lokalu dziecko zostało odnalezione, ale sytuacja budzi...


Radni Masłowa blokują utworzenie Centrum Historii Lotnictwa. „Jest wiele ważniejszych inwestycji…”
Po burzliwej sześciogodzinnej debacie radni gminy Masłów nie wyrazili zgody na zmianę wieloletniej prognozy finansowej, blokując budowę Centrum Historii Lotnictwa, nowej atrakcji regionu.


Kierowca zignorował zakaz jazdy i wiózł dzieci autokarem z pękniętą szybą! Interwencja policji w Sandomierzu
Policjanci z Sandomierza udaremnili niebezpieczny wyjazd 20 uczniów na wycieczkę szkolną. Kierowca autokaru, mimo wcześniejszego zakazu, zdecydował się jechać niesprawnym pojazdem.


Świętokrzyskie: Niewybuch w… podporach szopy
Podczas prac porządkowych na prywatnej posesji w Ludwinowie (gm. Małogoszcz) 46-letni mężczyzna odkrył cztery rakiety kalibru 210 mm pochodzące z czasów II Wojny Światowej....


Policja z Końskich ma swoją maskotkę. To Sierżant Kuc
Ponad 300 prac konkursowych, mnóstwo kreatywności i w końcu – zwycięzcy! Komenda Powiatowa Policji w Końskich ma już swoją oficjalną maskotkę, która będzie towarzyszyć funkcjonariuszom...


Urobus w Świętokrzyskiem: Bezpłatne badania urologiczne dla mężczyzn 45+
Mobilna pracownia urologiczna jeździ po regionie, oferując darmowe badania profilaktyczne. To szansa na wczesne wykrycie nowotworów i innych chorób układu moczowo-płciowego!


Skąd bierze się paliwo na kieleckich stacjach? Zajrzyj za kulisy logistyki Orlenu, BP i Shell
Czy zastanawiałeś się kiedyś, skąd pochodzi paliwo, które tankujesz na co dzień? Choć może się wydawać, że każda stacja dostaje paliwo prosto z rafinerii, rzeczywistość...


Schroniska młodzieżowe w Górach Świętokrzyskich – idealna baza dla turystów
Planujesz aktywny wypoczynek w regionie świętokrzyskim? Sprawdź ofertę komfortowych i niedrogich schronisk w Mąchocicach i Chęcinach!


Remont ul. Warszawskiej w Kielcach rusza już wkrótce! Co się zmieni i jakich utrudnień się spodziewać?
Miejski Zarząd Dróg w Kielcach podpisał umowę na remont nakładkowy ul. Warszawskiej. Prace potrwają 120 dni i obejmą odcinek od ul. Turystycznej do ul. Jesionowej. Kierowcy zyskają nową,...
Z kraju i ze świata


Samoleczenie w Polsce: 55% obywateli radzi sobie z drobnymi dolegliwościami bez wizyty u lekarza
Polska jest liderem w UE pod względem samoleczenia – aż 55% pacjentów samodzielnie radzi sobie z łagodnymi objawami. Eksperci podkreślają, że odpowiedzialne samoleczenie odciąża system...


Polsce zabrakło mocy! Awaryjna dostawa prądu zza granicy! Czy grożą nam blackouty?
Poniedziałkowy wieczór (2 czerwca) przyniósł niepokojące sygnały – polski system energetyczny był na skraju wydolności. Słońce zaszło, wiatr ucichł, a elektrownie nie nadążały...


Rekordowy spadek ograniczeń prędkości na polskich kolejach. Pociągi punktualniejsze niż kiedykolwiek
Liczba ograniczeń na polskiej sieci kolejowej drastycznie spadła w ostatnich latach. W 2024 r. Polskie Linie Kolejowe S.A. odnotowały historyczny, 27-procentowy spadek, a do maja 2025 r....


Kanada w ogniu. Największa ewakuacja w historii – prawie 100 pożarów wymknęło się spod kontroli
Ponad 17 tysięcy osób ewakuowanych, setki pożarów i dramatyczna walka z żywiołem – Kanada mierzy się z jednym z najpoważniejszych kryzysów w swojej historii. Władze ostrzegają...


Wakacyjne zmiany na kolei: nowe przystanki, krótsze czasy przejazdów
Od 15 czerwca podróżowanie pociągami stanie się szybsze i wygodniejsze. Wprowadzana korekta rozkładu jazdy przyniesie wiele zmian, w tym nowe przystanki, skrócone czasy...
Przeczytaj też


Weekend w górach – dlaczego Karpacz to najlepszy wybór na krótki wypoczynek?
Krótki wyjazd w góry to doskonały sposób, by oderwać się od codzienności i zregenerować siły. W Polsce jednym z najlepszych kierunków na weekendowy wypoczynek jest Karpacz – miasto,...


Czy pilates może poprawić jakość snu?
Sen nie jest luksusem – to biologiczna konieczność. W czasie snu zachodzi regeneracja układu nerwowego, odbudowa mięśni i regulacja hormonalna. Jakość nocnego wypoczynku wpływa...


Jak przygotować się na pierwsze zajęcia pilates?
Pierwszy krok zawsze wydaje się najtrudniejszy. Zwłaszcza jeśli wchodzisz na salę, gdzie inni już wiedzą, jak oddychać, jak ułożyć miednicę, jak...


Jak często ćwiczyć pilates, żeby zobaczyć efekty?
Pilates nie daje natychmiastowych rezultatów, ale daje trwałą zmianę – pod warunkiem, że ćwiczysz regularnie. W świecie pełnym obietnic szybkich metamorfoz, metoda oparta na precyzji, cierpliwości...


Łóżko na pilota dla chorych – jak z niego korzystać?
Opieka nad osobą leżącą lub z ograniczoną mobilnością to codzienne balansowanie między komfortem pacjenta a bezpieczeństwem pracy opiekuna. W tym zadaniu nieocenioną pomocą jest łóżko...


Jak dbać o higienę skóry osoby długotrwale leżącej?
Długotrwałe unieruchomienie w łóżku to ogromne wyzwanie nie tylko dla układu ruchu czy krążenia, ale także dla skóry pacjenta. Brak zmiany pozycji, ucisk ciała na podłoże i ograniczony dostęp...


Jak nauczyć dziecko zegara? 14 sprawdzonych metod
Poznawanie zegara staje się fascynującą przygodą, gdy kolejne etapy wprowadzamy w rytmie dziecięcych zabaw. Od rozróżniania pór dnia, przez własnoręcznie zbudowaną tarczę, aż po pierwsze wyzwania...


Wyprawa terenówką po bezdrożach
W dzisiejszych czasach coraz więcej osób marzy o prawdziwej przygodzie z dala od utartych szlaków. Wyprawa wynajętą terenówką na zorganizowaną wyprawę turystyczną po odległych bezdrożach to idealny...


Blachy stalowe niskostopowe – fakty i ciekawostki
Blachy stalowe niskostopowe stanowią jedną z najpowszechniej stosowanych form stali w przemyśle. Ich produkcja opiera się na procesach walcowania, które mogą być prowadzone...


Zdrowie psychiczne a hormony – jak badania mogą pomóc, gdy brakuje Ci energii i nastroju?
Spadek nastroju, brak energii, rozdrażnienie i trudności ze snem to dolegliwości, które wielu z nas zna aż za dobrze. Często tłumaczymy je przemęczeniem, „gorszym okresem” albo pogodą. Tymczasem...


5 elementów, bez których komfortowa opieka domowa się nie uda
Domowa opieka nad osobą chorą, leżącą lub z niepełnosprawnością to ogromne wyzwanie. To codzienność pełna obowiązków, stresu i decyzji, które bez odpowiedniego wsparcia mogą przerodzić się...


Jak zapobiegać wilgoci i pleśni w domu?
Wilgoć i pleśń w domu to nie tylko problem estetyczny, ale także poważne zagrożenie dla zdrowia domowników i trwałości budynku. Grzyb pojawiający się na ścianach może powodować alergie,...


Bieganie w pełnym słońcu. Na co uważać, żeby nie przesadzić?
Bieganie w środku dnia, kiedy słońce praży jak opiekacz do tostów, może być zarówno błogim resetem, jak i przepisem na zjazd energetyczny rodem z filmu...


Rok po rewolucji: Jak powszechny dostęp do badań prenatalnych wpłynął na zdrowie i świadomość społeczeństwa w Polsce?
Wprowadzenie nowych zasad dotyczących badań prenatalnych w Polsce budzi wiele emocji. W ciągu pierwszego roku od ich wdrożenia zauważalny jest wyraźny wpływ na zdrowie...


Sporty dla dziewczynek – które sprawdzają się najlepiej?
Wybór odpowiedniego sportu dla dziewczynki to jedna z najważniejszych decyzji, które mogą wpłynąć na jej całe życie. Aktywność fizyczna nie tylko kształtuje zdrowe nawyki, ale także...


Jak sprawdzić, czy ktoś zdalnie obserwuje Twój ekran w komputerze?
W dobie powszechnych połączeń zdalnych, aplikacji do pracy online, zdalnej pomocy technicznej i komunikatorów, zdalny dostęp do ekranu komputera stał się czymś codziennym. Niestety,...


Czy łóżko rehabilitacyjne elektryczne zużywa dużo prądu?
Wielu opiekunów osób chorych, starszych lub z niepełnosprawnościami staje przed pytaniem: czy łóżko rehabilitacyjne elektryczne nie podniesie znacząco rachunków za prąd? W czasach rosnących cen energii...


Jak zmienić pozycję chorego bez wysiłku fizycznego?
Zmienianie pozycji chorego w łóżku to codzienność setek tysięcy opiekunów w Polsce. Czasem robimy to intuicyjnie, czasem z trudem, obawiając się, że zrobimy krzywdę albo sobie, albo osobie,...


Jak dobrać rolety do aranżacji?
Wybór odpowiednich rolet to już nie tylko kwestia ochrony przed światłem i zapewnienia prywatności. W 2025 roku osłony okienne stają się istotnym elementem wystroju wnętrza, integrują...


Co to jest audyt SEO i kiedy warto go wykonać?
W dobie cyfrowej transformacji, obecność firmy w wyszukiwarce Google to nie luksus, a konieczność. SEO, czyli optymalizacja stron internetowych pod kątem wyszukiwarek, pozwala osiągać lepszą widoczność...


Domowa apteczka seniora — co powinno się w niej znaleźć?
Wraz z wiekiem zwiększa się ryzyko występowania różnych schorzeń, dlatego warto zadbać o to, aby domowa apteczka seniora była odpowiednio wyposażona. To nie tylko kwestia...
Popularne artykuły
-
Lifestyle2 tygodnie temu
Łóżko na pilota dla chorych – jak z niego korzystać?
-
Lifestyle2 tygodnie temu
Jak dbać o higienę skóry osoby długotrwale leżącej?
-
Podróże2 tygodnie temu
Wyprawa terenówką po bezdrożach
-
Lifestyle2 tygodnie temu
Jak nauczyć dziecko zegara? 14 sprawdzonych metod
-
Lifestyle2 tygodnie temu
Czy pilates może poprawić jakość snu?
-
Lifestyle2 tygodnie temu
Jak często ćwiczyć pilates, żeby zobaczyć efekty?
-
Lifestyle2 tygodnie temu
Jak przygotować się na pierwsze zajęcia pilates?
-
Lifestyle2 tygodnie temu
Blachy stalowe niskostopowe – fakty i ciekawostki
-
Podróże1 tydzień temu
Weekend w górach – dlaczego Karpacz to najlepszy wybór na krótki wypoczynek?