W ostatnich latach obserwujemy znaczący wzrost liczby interakcji między ludźmi a dzikimi zwierzętami w Polsce. Jak podkreślają leśnicy, przyczyn tego zjawiska jest kilka:

1. Sukcesy ochrony przyrody – programy ochrony gatunkowej przynoszą efekty, zwiększając populacje wielu zwierząt

2. Zmiany środowiskowe – fragmentacja lasów i urbanizacja powodują, że zwierzęta częściej wkraczają na tereny zamieszkałe

3. Rozwój turystyki – więcej osób odwiedza lasy, zwiększając prawdopodobieństwo spotkań

4. Łatwa dostępność pokarmu – nieprawidłowe przechowywanie odpadów przyciąga zwierzęta

W ciągu ostatniej dekady liczba interwencji związanych z dzikimi zwierzętami w rejonach miejskich wzrosła o ponad 60 procent.

Szczegółowe zasady postępowania z różnymi gatunkami

1. Spotkanie z niedźwiedziem brunatnym

Niedźwiedzie w Polsce występują głównie w:

• Bieszczadach

• Tatrach

• Beskidzie Niskim

Jak rozpoznać agresywne zachowanie?

• Stanie na tylnych łapach

• Głośne pomruki

• Tupanie przednimi łapami

Co robić?

• Zachowaj dystans minimum 100 metrów

• Mów spokojnym głosem

• Wycofuj się powoli tyłem

• Jeśli atakuje – padnij na ziemię, chroń kark i brzuch

2. Kontakt z dzikiem

Sezonowe zagrożenia:

• Wiosna (luty-kwiecień) – lochy z warchlakami

• Jesień – okres godowy

Jak uniknąć konfrontacji?

• Unikaj samotnych spacerów o świcie i zmierzchu

• Zwracaj uwagę na ślady (wygrzebane darni)

• Słuchaj odgłosów chrząkania

W przypadku ataku:

• Nie uciekaj w linii prostej

• Wspinaj się na drzewo (minimum 2 m wysokości)

• Jeśli nie ma drzew – stań nieruchomo

3. Spotkanie z wilkiem

Nowe trendy:

• Wilki coraz częściej pojawiają się w zachodniej Polsce

• W 2023 odnotowano 1500 osobników w kraju

Zasady bezpieczeństwa:

• Psy zawsze na smyczy (minimum 2 m)

• Nie zostawiaj resztek jedzenia

• W przypadku spotkania:

  • Stań przodem do zwierzęcia

  • Powiększ swoją sylwetkę (rozłóż ręce)

  • Wycofuj się powoli

Zachowania szczególnie niebezpieczne – czego absolutnie unikać?

1. Karmienie dzikich zwierząt – prowadzi do utraty naturalnego lęku

2. Podejmowanie osieroconych młodych – 90% przypadków to błędna ocena sytuacji

3. Selfie ze zwierzętami – w 2023 roku odnotowano 12 poważnych ataków podczas robienia zdjęć

4. Płoszenie w celach rozrywkowych – może skutkować mandatem do 5000 zł

Pierwsza pomoc przy ataku dzikiego zwierzęcia

Najczęstsze urazy:

• Rany szarpane (niedźwiedzie, wilki)

• Porażenia (dziki)

• Zmiażdżenia (łosie, żubry)

Działania:

1. Zabezpiecz miejsce zdarzenia

2. Wezwij pomoc (112 lub nr lokalnego nadleśnictwa)

3. Tamuj krwawienie (sterylny opatrunek)

4. Nie podawaj jedzenia ani wody

5. Zabezpiecz przed wychłodzeniem

Prawne aspekty interakcji z dziką przyrodą

• Ustawa o ochronie przyrody przewiduje kary do 25 000 zł za płoszenie chronionych gatunków

• W przypadku spowodowania zagrożenia przez karmienie zwierząt możliwa odpowiedzialność cywilna

• Wszelkie szkody wyrządzone przez zwierzęta chronione podlegają odszkodowaniu z budżetu państwa

Jak przygotować się do leśnych wędrówek?

Niezbędnik bezpiecznego turysty:

1. Aplikacja mBDL (mapa zagrożeń w lesie)

2. Gwizdek alarmowy (odstrasza zwierzęta)

3. Latarka z funkcją stroboskopu

4. Apteczka z opatrunkami uciskowymi

5. Numer do lokalnego nadleśnictwa

Edukacja ekologiczna – nowe inicjatywy

Lasy Państwowe wprowadziły w 2024 roku program „Bezpieczny w lesie”, który obejmuje:

• Warsztaty terenowe

• Symulacje spotkań z dzikimi zwierzętami w VR

• Materiały edukacyjne dla szkół

• Szkolenia dla przewodników turystycznych

Podsumowanie: współistnienie, a nie konfrontacja

„Pamiętajmy, że to my jesteśmy gośćmi w świecie dzikiej przyrody. Szacunek i zrozumienie to klucz do bezpiecznego współistnienia” – podsumowuje Jan Kowalski, główny specjalista ds. edukacji w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych.

Gdzie szukać pomocy?

• Całodobowa infolinia Lasów Państwowych: 800 800 939

• Lista ośrodków rehabilitacji: gov.pl/web/gdos

• Aplikacja „Bezpieczny Las” z aktualnymi alertami