Problematyka uzależnień dotyczy całej ludzkości niemalże od początków jej istnienia, jednakże na forum publicznym zaczęto poruszać ten temat i podejmować go na szerszą skalę dopiero od niedawna. Pojawiły się państwowe programy pomocy osobom uzależnionym oraz rozmaite raporty, badające tę tematykę w kontekście całego społeczeństwa. Problematyka uzależnień nie dotyka wyłącznie pojedynczych osób, przez co nie jest odizolowana od sfery publicznej – jest wręcz przeciwnie, bowiem uzależniania stanowią problem jak najbardziej społeczny. Problemy pojedynczych ludzi w tym kontekście odbijają się przecież często na całym ich otoczeniu. Wystarczy wziąć dwa najprostsze przykłady, jak alkoholizm czy palenie papierosów. Oba nałogi mogą być szkodliwe na różne sposoby (zarówno dla osoby uzależnionej, jak i dla jej otoczenia), jednakże powiązanie jednostki i społeczeństwa – jeśli chodzi o negatywne oddziaływanie – jest pewne. Z tej przyczyny w walkę z nałogami angażuje się również państwo.
Przeciwdziałanie nałogom
W konsekwencji również ich społecznym aspektom, wiąże się z pewnym działaniem państwa z czym wiąże się ściśle określone ustawodawstwo. Istnieje szereg ustaw normujących wspomniane problemy, zaś dwiema najważniejszymi z nich są Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii oraz Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Te dwa dokumenty odwołują się do dwóch,,najpopularniejszych” problemów z nałogami – narkomanią i alkoholizmem.
Problemy z alkoholizmem
Zdecydowanie są problemem społecznym o skali globalnej. Właściwie w każdym miejscu na świecie, gdzie alkohol jest ogólnie dostępny występują w pewnej skali uzależnienia związane z nadużywaniem różnego rodzaju substancji alkoholowych. Oczywiście struktura tego zagadnienia nie rozkłada się proporcjonalnie we wszystkich regionach świata – istnieją bowiem miejsca z większym natężeniem tego zjawiska. W Polsce niektóre źródła wskazują, że aż 12% dorosłych polaków nadużywa alkoholu, zaś z tej przyczyny umiera rocznie ok. 10 tys. osób. Problem jest zatem jak najbardziej realny. Polskie prawodawstwo w tym zakresie dotyka jednak w dużej mierze nie tyle bezpośrednio osób, które spożywają alkohol, ale przedsiębiorców dostarczających tenże produkt na rynek, czyli przedsiębiorców. Wprost mówi o tym art. 10 wspomnianej Ustawy, gdzie mówi się o konieczności takim manipulowaniem cenami, aby służyły ograniczeniu spożywania napojów alkoholowych.
Przepis ten jest w pewnym sensie absurdalny, ponieważ osoby uzależnione nie są w stanie zaprzestać w prosty sposób wykonywania danej czynności, więc wysoka cena alkoholu wcale nie musi oznaczać zmniejszenia jego spożywania. Zresztą taki stan rzeczy może prowadzić do rozwoju tego jakże negatywnego zjawiska na innych płaszczyznach. Osoby uzależnione mogą posuwać się do kradzieży oraz innych czynów zabronionych w celu pozyskania funduszy na alkohol.
Przeciwdziałanie narkomanii
Jeśli zaś chodzi o przeciwdziałanie narkomanii, to sytuacja wygląda tu nieco inaczej. W Polsce problem używania narkotyków nie jest aż tak zaawansowany, jak w niektórych miejscach w Stanach Zjednoczonych czy nawet w Europie Zachodniej. Mimo to penalizacja w tym zakresie w prawie polskim jest niezwykle restrykcyjna. Chodzi tu nie tyle o faktyczny handel tego rodzaju substancjami czy ich nadmierne spożywanie, ponieważ te dwie kwestie z całą pewnością powinny być surowo karane. Zasadnicza trudność pojawia się jednak w przypadku samego posiadania narkotyków, ponieważ w tym wypadku nawet niewielka ilość może skutkować pozbawieniem wolności do lat trzech.
Podsumowując należy podkreślić, że prawo państwowe powinno w jakimś stopniu angażować się w zwalczanie uzależnień, bowiem te nie stanowią wyłącznie problemu dla pojedynczych osób, ale mają również pewien kontekst społeczny. Mimo to polskie przepisy prawne stwarzają pewne problemy, a ich skuteczność wciąż budzi pewne wątpliwości. Przykładem może być alkoholizm, który wciąż jest w Polsce zjawiskiem znaczącym.
Artykuł powstał we współpracy z portalem zdrowiutko.info.
